Με τον όρο αναβλητικότητα εννοούμε την εκούσια και άσκοπη καθυστέρηση μιας προγραμματισμένης δράσης, πέρα από τον χρόνο που απαιτείται για την παραγωγή της επιθυμητής επίδοσης ή της επιτυχούς ολοκλήρωσης. Με απλά λόγια, αναβλητικότητα είναι η τάση ενός ατόμου να καθυστερεί την έναρξη ή ολοκλήρωση μιας σημαντικής εργασίας σε σημείο που μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία.
Η αλήθεια είναι πως η αναβλητικότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα, που εμφανίζεται κατά καιρούς στους περισσότερους από εμάς. Στατιστικές μελέτες έχουν δείξει ότι το 95% των ανθρώπων έχουν κατά καιρούς αναβλητική συμπεριφορά, ενώ το 20% επιδεικνύουν χρόνια αναβλητικότητα.
Που οφείλεται
Η αναβλητικότητα είναι σχεδόν πάντα βασισμένη σε δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και πιστεύω. Παράλληλα, η βραχυπρόθεσμη ανακούφιση και η πρόσκαιρη ευχαρίστηση φαντάζουν πολλές φορές καλύτερες από την προσπάθεια που απαιτείται για τις μακροπρόθεσμες ανταμοιβές. Σε κάθε περίπτωση, με την αναβλητικότητα θεωρούμε πως προστατεύουμε τον εαυτό μας από κάτι πολύ δυσκολότερο που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον άγχος, αίσθηση ενοχής και κρίσης, σοβαρή απώλεια παραγωγικότητας, καθώς και κοινωνική αποδοκιμασία για την μη τήρηση ευθυνών ή δεσμεύσεων.
Κάποιοι από τους λόγους που μας οδηγούν στην αναβλητικότητα είναι:
- Φόβος αποτυχίας
- Ανησυχία
- Χαμηλή ανοχή απογοήτευσης
- Έλλειψη φιλοδοξίας
- Χαμηλή ανοχή στην πίεση
- Έλλειψη δεξιοτήτων χρονικής διαχείρισης
- Χαμηλός αυτοσεβασμός
- Αντίληψη για τη δυσκολία
- Φτωχές δεξιότητες ελέγχου
- Απογοήτευση
- Υπεροψία – υπερηφάνεια
- Αποθάρρυνση
- Οικογενειακά προβλήματα
- Αίσθημα μοναξιάς
- Αβεβαιότητα
- Τελειομανία
Τι επιπτώσεις έχει
Κάποια από τα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει η αναβλητικότητα είναι:
- Χαμένες ευκαιρίες
- Αργοπορία
- Ανευθυνότητα προς άλλους
- Κακή απόδοση
- Προβλήματα σταδιοδρομίας
- Περιττές δαπάνες
- Οικονομικές δυσκολίες
- Ιατρικά προβλήματα
- Μειωμένη ποιότητα ζωής
Αναγνώριση των λόγων της αναβλητικότητας
Οι άνθρωποι συνήθως αναβάλλουμε επιλεκτικά. Καθώς θα διαβάζετε τις παρακάτω περιπτώσεις, εξετάστε στο ποιές από αυτές είναι για εσάς συνήθως υπό αναβολή: Εργασίες και καθήκοντα στη δουλειά σας; Εκπαιδευτικές εργασίες και παρακολούθηση μαθημάτων; Προσωπική φροντίδα και άσκηση; Κοινωνικές σχέσεις; Οικιακές εργασίες; Τακτοποίηση οικονομικών θεμάτων; Άλλες;
Μόλις έχετε μια αρχική εικόνα των περιπτώσεων που κυρίως αναβάλλετε, αναρωτηθείτε αν σας δημιουργούν σοβαρές αρνητικές συνέπειες και προσπαθήστε να αναγνωρίσετε όσες είναι δυνατόν.
Ποιές δραστηριότητες τείνετε να κάνετε αντί αυτής που θα έπρεπε να κάνετε; Μήπως αντί να κάνετε κάτι που είναι δυσάρεστο την ίδια ώρα κάνετε κάτι άλλο, περισσότερο ευχάριστο, που σας δίνει την δικαιολογία που χρειάζεστε; Μήπως αναβάλετε κάποια δραστηριότητα που σας φαίνεται δύσκολη εξαιτίας του φόβου της αποτυχίας;
Η παρατήρηση των συνθηκών της αναβλητικότητάς σας, θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τι αναβάλετε, για ποιους λόγους και με ποιούς τρόπους
Τρόποι διαχείρισης της αναβλητικότητας
- Προσπαθήστε να σπάσετε μια δραστηριότητα σε μικρότερες, έτσι ώστε να είναι ευκολότερα διαχειρίσιμη.
- Φτιάξτε ένα χρονοδιάγραμμα και, ξεκινώντας από την καταληκτική ημερομηνία, προγραμματίστε μικρότερα καθήκοντα σε ενδιάμεσες ημερομηνίες. Γράψτε σε ένα χαρτί κάθε μικρότερη δραστηριότητα και την ημερομηνία που θα την έχετε ολοκληρώσει. Από τη στιγμή που έχετε κατατμήσει τον μεγάλο στόχο σε μικρότερους, αφιερώστε χρόνο από την κάθε μέρα σας για τους πετύχετε.
- Δημιουργήστε μια λίστα «Τι έχω να κάνω» με σειρά προτεραιότητας. Κάντε ότι μπορείτε καθημερινά, αποφεύγοντας να κρίνετε τον εαυτό σας για όσα δεν έχετε κάνει ακόμα. Το σημαντικό είναι να κάνετε πρώτα αυτά που έχουν μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα.
- Κατανοήστε τους φόβους που σας οδηγούν σε αναβολή. Προσπαθήστε να αξιολογήσετε πόσο ρεαλιστικοί είναι αυτοί οι φόβοι ή πόσο μεγάλες συνέπειες θα έχει μια πιθανή αποτυχία. Αν νιώθετε αδυναμία να αντιμετωπίσετε τους φόβους σας, πάρτε την πρωτοβουλία και μίλησε για τις ανησυχίες σου σε κάποιον ειδικό.
- Εάν αναβάλετε δυσάρεστα καθήκοντα – διαφορετικά από τα δύσκολα – προσπαθήστε να κάνετε το πιο δυσάρεστο την πρώτη μέρα της εβδομάδας. Ολοκληρώστε το πρώτο, αντί να ζείτε με την μόνιμη ανησυχία που πιθανόν σας προκαλεί.
- Υποσχεθείτε στον εαυτό σας μια ανταμοιβή για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας. Κάτι που σας αρέσει και που θέλετε πραγματικά, όπως μια έξοδο, ένα ταξίδι ή οτιδήποτε άλλο σας ευχαριστεί.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι επιλέγοντας τον ευκολότερο δρόμο και αναβάλλοντας δύσκολα ή δυσάρεστα καθήκοντα, τελικά καταφέρνετε να υπονομεύετε την ικανότητά σας να επιτυγχάνετε τους στόχους σας για την επιβίωση και την ευτυχία σας.
Γιαννιτάκης Νίκος
Business Coach
